แบบเสนอโครงการ
โครงการเสริมสร้างศักยภาพเกษตรกรในการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลาย (Black Soldier Fly Larvae) เพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูง โดยการพึ่งพาตนเองตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
1. ชื่อโครงการ
โครงการเสริมสร้างศักยภาพเกษตรกรในการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลาย (Black Soldier Fly Larvae) เพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูง โดยการพึ่งพาตนเองตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมคณะวิทยาศาสตร์และวิศวกรรมศาสตร์1) คณะทรัพยากรธรรมชาติและอุตสาหกรรมเกษตร 2) ศูนย์ประสานงานโครงการพัฒนาแก้มลิงหนองเลิงเปือย อันเนื่องมาจากพระราชดำริ อ.ร่องคำ จ.กาฬสินธุ์ชุมชนในพื้นที่ตำบลร่องคำ ตำบลสามัคคีผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ศมณพร สุทธิบาก59/5 หมู่ที่ 1 ต.เชียงเครือ อ.เมือง จ.สกลนคร0952396195, 042-725-033
2. พื้นที่ดำเนินงาน
3. รายละเอียดชุมชน
ประชากรส่วนใหญ่ของจังหวัดกาฬสินธุ์ มีอาชีพหลัก คือ อาชีพทำนา และอาชีพเสริม คือ การเลี้ยงสัตว์ และการปลูกพืชระยะสั้น อาทิ การเลี้ยงปลา การเลี้ยงไก่ ปลูกพริก มะเขือเทศ และพืชผักต่างๆ เป็นต้น ซึ่งมีความจำเป็นในการใช้อาหารสัตว์ และปุ๋ยในการทำอาชีพเกษตรกรรม โดยเกษตรกรดังกล่าวจะมีการซื้ออาหารสัตว์ และปุ๋ยเพื่อใช้ภายในครัวเรือน ซึ่งทำให้ปัญหาภาระหนี้สินภายในครัวเรือนและความยากจนยังคงอยู่ในระดับที่สูง โดยจังหวัดกาฬสินธุ์ติดอันดับ 1 ใน 10 จังหวัดที่มีสัดส่วนคนจนสูงที่สุดหรือมีความยากจนหนาแน่นสูงที่สุด เป็นอันดับ 4 ของประเทศ ในปี 2550-2559 (สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ, 2559)ประชากรส่วนใหญ่ของจังหวัดกาฬสินธุ์ มีอาชีพหลัก คือ อาชีพทำนา และอาชีพเสริม คือ การเลี้ยงสัตว์ และการปลูกพืชระยะสั้น อาทิ การเลี้ยงปลา การเลี้ยงไก่ ปลูกพริก มะเขือเทศ และพืชผักต่างๆ เป็นต้น ซึ่งมีความจำเป็นในการใช้อาหารสัตว์ และปุ๋ยในการทำอาชีพเกษตรกรรม โดยเกษตรกรดังกล่าวจะมีการซื้ออาหารสัตว์ และปุ๋ยเพื่อใช้ภายในครัวเรือน ซึ่งทำให้ปัญหาภาระหนี้สินภายในครัวเรือนและความยากจนยังคงอยู่ในระดับที่สูง โดยจังหวัดกาฬสินธุ์ติดอันดับ 1 ใน 10 จังหวัดที่มีสัดส่วนคนจนสูงที่สุดหรือมีความยากจนหนาแน่นสูงที่สุด เป็นอันดับ 4 ของประเทศ ในปี 2550-2559 (สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ, 2559)หนอนที่มีบทบาทสำคัญในการย่อยสลายเศษอาหาร เศษผักและเศษผลไม้จากชุมขน รวมถึงมูลสัตว์และเศษไม้ที่เน่าเปื่อยผุพังได้แก่หนอนแมลงวันลาย (Black Soldier Fly Larvae) ซึ่งตัวเต็มวัยของแมลงวันลาย มีความยาว 4-6 เซนติเมตร พบได้ทั่วไปในสภาพภูมิอากาศเขตร้อนและเขตอบอุ่น แมลงวันลายไม่เป็นสัตว์รำคาญ ไม่มีฟัน ไม่มีเหล็กใน ไม่เป็นพาหะนำโรค ไม่เป็นศตรูพืช ถ้าแมลงวันลายเป็นเจ้าถิ่น หรือทำการวางไข่ แมลงวันลายจะปล่อยสารยับยั้งการวางไข่ของแมลงวันบ้าน (Allomone) ทำให้แมลงวันบ้านไม่เข้าใกล้บริเวณนั้นๆ ซึ่งเป็นการควบคุมแมลงวันบ้านได้ (Cickova, Newton, and Kozanek, 2015) และจากการวิจัยภายใต้โครงการ Innovation Hub-Agriculture & Food เพื่อสร้างเศรษฐกิจฐานนวัตกรรมของประเทศตามนโยบายประเทศไทย 4.0 พบว่าหนอนแมลงวันลายสามารถย่อยขยะอินทรีย์ประเภทเศษผัก ผลไม้และเศษอาหารได้มากถึง 80-90% (ศมณพรและคณะ, 2561) และมีคุณค่าทางอาหารสูง โดยมีโปรตีน 42-51% ไขมัน 35% พลังงาน 2,900 กิโลแคลอรี่ (กุลชาติ, 2554 และศมณพร, 2561) สามารถนำไปเป็นอาหารไก่ไข่ ไก่พื้นบ้าน ไก่สวยงาม อาหารปลา และอาหารกบได้ และมีราคาขายในประเทศไทยกิโลกรัมละ 500-600 บาท (อ้างอิงจากศูนย์กำจัดขยะอินทรีย์ชุมชนบ้านโนนศาลา, 2562) จะช่วยแก้ไขปัญหาความยากจน ยกระดับคุณภาพชีวิตประชาชนในพื้นที่เป้าหมายได้
นอกจากนี้ลักษณะโครงการดังกล่าวสอดคล้องกับ Flagshipและนโยบายของรัฐบาลที่จะช่วยขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ ในประเด็น BCG in Action (Bio-Circular-Green Economy) ที่มุ่งเน้นไปที่แหล่งโปรตีนทางเลือกใหม่จากแมลง และ Zero-waste ดังนั้นแนวคิดการเสริมสร้างศักยภาพคนในชุมชนในการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูงจึงเป็นการสร้างกระบวนการเรียนรู้ให้กับเกษตรกรและผู้สนใจทั่วไป เพื่อให้มีความสามารถในการวางแผนชีวิตและดำรงชีวิตอย่างมีคุณค่า ตลอดจนเป็นการพัฒนาระบบการเรียนรู้ในชุมชนให้เข้าถึงความรู้ได้ทุกที่ ทุกเวลา และนำความรู้ไปพัฒนาต่อยอดและประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิตได้ ทำให้เกิดความอยู่ดีมีสุขของครอบครัวไทย อันเป็นการปลูกฝังและพัฒนาทักษะนอกห้องเรียน ผลที่ได้จากการดำเนินการดังกล่าวทำให้เกิดการลดรายจ่าย และเพิ่มรายได้ภายในครัวเรือน และเกิดการพึ่งพาตนเองมากที่สุดอันจะก่อให้เกิดการพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืนต่อไปลดรายจ่าย เพิ่มรายได้
นอกจากนี้ลักษณะโครงการดังกล่าวสอดคล้องกับ Flagshipและนโยบายของรัฐบาลที่จะช่วยขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ ในประเด็น BCG in Action (Bio-Circular-Green Economy) ที่มุ่งเน้นไปที่แหล่งโปรตีนทางเลือกใหม่จากแมลง และ Zero-waste ดังนั้นแนวคิดการเสริมสร้างศักยภาพคนในชุมชนในการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูงจึงเป็นการสร้างกระบวนการเรียนรู้ให้กับเกษตรกรและผู้สนใจทั่วไป เพื่อให้มีความสามารถในการวางแผนชีวิตและดำรงชีวิตอย่างมีคุณค่า ตลอดจนเป็นการพัฒนาระบบการเรียนรู้ในชุมชนให้เข้าถึงความรู้ได้ทุกที่ ทุกเวลา และนำความรู้ไปพัฒนาต่อยอดและประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิตได้ ทำให้เกิดความอยู่ดีมีสุขของครอบครัวไทย อันเป็นการปลูกฝังและพัฒนาทักษะนอกห้องเรียน ผลที่ได้จากการดำเนินการดังกล่าวทำให้เกิดการลดรายจ่าย และเพิ่มรายได้ภายในครัวเรือน และเกิดการพึ่งพาตนเองมากที่สุดอันจะก่อให้เกิดการพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืนต่อไปลดรายจ่าย เพิ่มรายได้
4. ประเด็นปัญหาหลัก
5. ประเด็นที่เกี่ยวข้อง
6. องค์ความรู้หรือนวัตกรรมที่ใช้ในการดำเนินโครงงาน
7. วัตถุประสงค์
| วัตถุประสงค์ / ตัวชี้วัดความสำเร็จ | ขนาด | เป้าหมาย 1 ปี | |
|---|---|---|---|
| 1 | เพื่อสร้างครอบครัวต้นแบบให้เป็น “ศูนย์เรียนรู้เพื่อเสริมสร้างศักยภาพเกษตรกรรุ่นใหม่ในการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูง โดยการพึ่งพาตนเองตามหลักคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง” จำนวนครัวเรือนต้นแบบ 30 ครัวเรือน |
30.00 | 30.00 |
| 2 | เพื่อสร้างเกษตรกรรุ่นใหม่ที่สามารถเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูง จำนวนเกษตรกรรุ่นใหม่ จำนวน 100 คน |
100.00 | 100.00 |
8. กลุ่มเป้าหมาย
| กลุ่มเป้าหมาย | จำนวน(คน) |
|---|---|
| กลุ่มเป้าหมายจำแนกเพิ่มเติม | |
| กลุ่มนักเรียนมัธยมปลาย | 20 |
| กลุ่มเกษตรกรที่มีอาชีพเลี้ยงไก่ ปลา กบ และอื่นๆ | 30 |
| กลุ่มเกษตรกรวัยกลางคน (อายุ 40-70 ปี) | 20 |
| กลุ่มเยาวชนคนรุ่นใหม่ | 20 |
9. ระยะเวลา
10. วิธีดำเนินงาน
กิจกรรมที่ 1 คัดเลือกชุมชนและกลุ่มเป้าหมายที่มีศักยภาพเพื่อเป็นต้นแบบในการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูง
ชื่อกิจกรรม
คัดเลือกชุมชนและกลุ่มเป้าหมายที่มีศักยภาพเพื่อเป็นต้นแบบในการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูงวัตถุประสงค์
รายละเอียดกิจกรรม
ระยะเวลาดำเนินงาน
1 มกราคม 2563 ถึง 31 มกราคม 2563ผลผลิต (Output) / ผลลัพธ์ (Outcome)
1) จำนวนครัวเรือนต้นแบบที่ถูกคัดเลือก 30 ครัวเรือน2) จำนวนประชากรเป้าหมายที่จะเข้ารับการอบรมจำนวน 100 คน
ทรัพยากรอื่น ๆ
ภาคีร่วมสนับสนุน
คณะทรัพยากรธรรมชาติและอุตสาหกรรมเกษตรเจ้าหน้าที่ศูนย์ประสานงานโครงการพัฒนาแก้มลิงหนองเลิงเปือย อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตำบลร่องคำ
รายละเอียดงบประมาณ
| ประเภท | จำนวน | บาท | ครั้ง | รวมเงิน |
|---|---|---|---|---|
| อื่น ๆ (1) ค่าตอบแทนปฏิบัติการนอกเวลาในวันหยุดราชการ |
3 คน | 420 | 5 | 6,300 |
| อื่น ๆ (2) ค่าตอบแทนคณะกรรมการคัดเลือกพื้นที่ |
3 คน | 600 | 12 | 21,600 |
| ค่าพาหนะเดินทาง - รถตู้เช่า | 2 ครั้ง | 2,500 | 1 | 5,000 |
| ค่าอาหาร (3) ค่าเบี้ยเลี้ยงเดินทางไปราชการ |
3 คน | 240 | 2 | 1,440 |
| ค่าที่พักตามจริง | 3 คน | 800 | 1 | 2,400 |
| ค่าถ่ายเอกสาร | 100 ชุด | 20 | 1 | 2,000 |
| รวมค่าใช้จ่าย | 38,740 | |||
กิจกรรมที่ 2 การฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการในการติดตั้งระบบการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูงในระดับครัวเรือน-กลางทาง
ชื่อกิจกรรม
การฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการในการติดตั้งระบบการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูงในระดับครัวเรือน-กลางทางวัตถุประสงค์
รายละเอียดกิจกรรม
ระยะเวลาดำเนินงาน
1 กุมภาพันธ์ 2563 ถึง 31 มีนาคม 2563ผลผลิต (Output) / ผลลัพธ์ (Outcome)
1) จำนวนครัวเรือนต้นแบบที่ผ่านการอบรมฯ จำนวน 30 ครัวเรือน2) จำนวนประชากรเป้าหมายที่ผ่านการอบรมฯ จำนวน 100 คน
ทรัพยากรอื่น ๆ
ภาคีร่วมสนับสนุน
องค์การบริหารส่วนตำบลร่องคำ สำหรับสถานที่ในการฝึกอบรมรายละเอียดงบประมาณ
| ประเภท | จำนวน | บาท | ครั้ง | รวมเงิน |
|---|---|---|---|---|
| ค่าตอบแทนวิทยากร ค่าตอบแทนวิทยากรภายในมหาวิทยาลัย |
1 คน | 1,800 | 2 | 3,600 |
| ค่าตอบแทนวิทยากร ค่าตอบแทนวิทยากรภายนอก |
1 คน | 2,400 | 2 | 4,800 |
| ค่าอาหาร ค่าเบี้ยเลี้ยงนิสิตช่วยงาน |
10 คน | 210 | 2 | 4,200 |
| ค่าพาหนะเดินทาง - รถตู้เช่า | 2 ครั้ง | 2,500 | 1 | 5,000 |
| ค่าที่พักตามจริง | 3 คน | 800 | 1 | 2,400 |
| ค่าถ่ายเอกสาร | 100 ชุด | 100 | 1 | 10,000 |
| ค่าอาหาร ค่าอาหารกลางวันของผู้รับการอบรม |
100 คน | 150 | 2 | 30,000 |
| ค่าอาหาร ค่าอาหารว่างและเครื่องดื่ม |
100 คน | 35 | 4 | 14,000 |
| ค่าอาหาร ค่าเบี้ยเลี้ยงเดินทางไปราชการ |
3 คน | 240 | 2 | 1,440 |
| ค่าวัสดุสำนักงาน | 1 ชุด | 5,000 | 1 | 5,000 |
| ค่าจ้างทำป้ายประชาสัมพันธ์ | 1 ชุด | 5,000 | 1 | 5,000 |
| อื่น ๆ ค่าจัดพิมพ์คู่มือการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายในระดับครัวเรือน |
30 คน | 150 | 1 | 4,500 |
| อื่น ๆ ค่าโทรศัพท์และค่าไปรษณีย์ |
6 ชุด | 1,000 | 1 | 6,000 |
| รวมค่าใช้จ่าย | 95,940 | |||
กิจกรรมที่ 3 การติดตั้งระบบการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูงในระดับครัวเรือนต้นแบบ
ชื่อกิจกรรม
การติดตั้งระบบการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูงในระดับครัวเรือนต้นแบบวัตถุประสงค์
รายละเอียดกิจกรรม
ระยะเวลาดำเนินงาน
1 เมษายน 2563 ถึง 30 มิถุนายน 2563ผลผลิต (Output) / ผลลัพธ์ (Outcome)
จำนวนครัวเรือนต้นแบบที่มีการติดตั้งระบบเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูงจำนวน 30 ครัวเรือนทรัพยากรอื่น ๆ
ภาคีร่วมสนับสนุน
คณะทรัพยากรธรรมชาติและอุตสาหกรรมเกษตรเจ้าหน้าที่ศูนย์ประสานงานโครงการพัฒนาแก้มลิงหนองเลิงเปือย อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตำบลร่องคำ
รายละเอียดงบประมาณ
| ประเภท | จำนวน | บาท | ครั้ง | รวมเงิน |
|---|---|---|---|---|
| ค่าตอบแทนวิทยากร | 1 คน | 3,600 | 2 | 7,200 |
| ค่าตอบแทนผู้ทรงคุณวุฒิ | 1 คน | 4,800 | 2 | 9,600 |
| ค่าอาหาร ค่าเบี้ยเลี้ยงนิสิตช่วยงาน |
5 คน | 210 | 2 | 2,100 |
| ค่าที่พักตามจริง | 3 คน | 800 | 1 | 2,400 |
| ค่าพาหนะเดินทาง - รถตู้เช่า | 2 ครั้ง | 2,500 | 1 | 5,000 |
| ค่าวัสดุในการฝึกอบรมอาชีพ/รายได้ ค่าวัสดุอุปกรณ์เพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลาย |
30 ชุด | 10,000 | 1 | 300,000 |
| รวมค่าใช้จ่าย | 326,300 | |||
กิจกรรมที่ 4 การติดตามและประเมินผลโครงการ
ชื่อกิจกรรม
การติดตามและประเมินผลโครงการวัตถุประสงค์
รายละเอียดกิจกรรม
ระยะเวลาดำเนินงาน
1 มิถุนายน 2563 ถึง 30 กันยายน 2563ผลผลิต (Output) / ผลลัพธ์ (Outcome)
ทรัพยากรอื่น ๆ
ภาคีร่วมสนับสนุน
คณะทรัพยากรธรรมชาติและอุตสาหกรรมเกษตรเจ้าหน้าที่ศูนย์ประสานงานโครงการพัฒนาแก้มลิงหนองเลิงเปือย อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตำบลร่องคำ
รายละเอียดงบประมาณ
| ประเภท | จำนวน | บาท | ครั้ง | รวมเงิน |
|---|---|---|---|---|
| ค่าตอบแทนวิทยากร | 1 คน | 600 | 12 | 7,200 |
| ค่าตอบแทนผู้ทรงคุณวุฒิ | 1 คน | 800 | 12 | 9,600 |
| ค่าพาหนะเดินทาง - รถตู้เช่า | 3 ครั้ง | 2,500 | 1 | 7,500 |
| ค่าที่พักตามจริง | 3 คน | 800 | 2 | 4,800 |
| ค่าถ่ายเอกสาร | 100 ชุด | 20 | 1 | 2,000 |
| ค่าอาหาร ค่าเบี้ยเลี้ยงเดินทางไปราชการ |
3 คน | 240 | 3 | 2,160 |
| อื่น ๆ ค่าจ้างเหมาเก็บและวิเคราะห์ข้อมูลแบบสอบถาม |
100 คน | 50 | 1 | 5,000 |
| รวมค่าใช้จ่าย | 38,260 | |||
รวมงบประมาณทุกกิจกรรมของแผนการดำเนินงาน จำนวน 499,240.00 บาท
| ค่าตอบแทน | ค่าจ้าง | ค่าใช้สอย | ค่าวัสดุ | อื่น ๆ | รวมเงิน | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ค่าใช้จ่าย (บาท) | 42,000.00 | 5,000.00 | 103,840.00 | 305,000.00 | 43,400.00 | 499,240.00 |
| เปอร์เซ็นต์ (%) | 8.41% | 1.00% | 20.80% | 61.09% | 8.69% | 100.00% |
11. งบประมาณ
499,240.00บาท
12. การติดตามประเมินผล
| ต่อชุมชน | ต่อนักศึกษา | |
|---|---|---|
| ผลผลิต (Output) | 1) จำนวนเกษตรกรและประชาชนทั่วที่ผ่านการอบรมระบบการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูง 100 คน 2) จำนวนเกษตรกรและประชาชนทั่วไปที่ผ่านการอบรมและติดตั้งระบบการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูง 30 ครัวเรือน |
มีความรู้เกี่ยวกับการเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันลายเพื่อเป็นอาหารสัตว์โปรตีนสูงจากการลงมือปฏิบัติร่วมกับชุมชนที่เข้าร่วมอบรม |
| ผลลัพธ์ (Outcome) | 1) จำนวนปุ๋ยอินทรีย์ที่เกิดจากการย่อยสลายของหนอนแมลงวันลาย 2) จำนวนหนอนโปรตีนสูงที่สามารถนำไปใช้ในการเลี้ยงสัตว์เลี้ยง |
ผลการเรียนรู้ด้านคุณลักษณะ (21st Century Themes) โดยผู้เรียนจะมีความเข้าใจและปฏิบัติได้ในด้านสิ่งแวดล้อม (Environmental Literacy) โดยผ่านการลงมือปฏิบัติด้วยตนเองตามนโยบายของรัฐบาล “คัดแยกก่อนทิ้ง” และก่อให้เกิดจิตสำนึกที่จะให้ความร่วมมือและปฏิบัติตนในการดูแลทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และทำให้อยู่ในสภาพที่ดีเหมาะสมต่อการดำรงชีวิตของทุกคน |
| ผลกระทบ (Impact) | 1) ลดปริมาณขยะอินทรีย์ที่จะไปนำไปกำจัด 2) ลดค่าใช้จ่ายในการนำไปกำจัดขยะอินทรีย์ |
ผลการเรียนรู้ด้านทักษะ (Skill) โดยส่งผลถึงทักษะด้านชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ทั้งนี้ผู้เรียนสามารถพัฒนาตนเองเพื่อยกระดับความรู้ความชำนาญ เพื่อขยายขอบเขตการเรียนรู้และโอกาสที่จะทำ ให้เกิดความเชี่ยวชาญ และเกิดกระบวนการ เรียนรู้ต่อเนื่องตลอดชีวิต |
ผศ.ดร.ศมณพร สุทธิบาก